Υποχρεωτική δημιουργία ενός Αυτοτελούς Τμήματος Πολιτικής Προστασίας σε κάθε Δήμο, άμεσα υπαγόμενου στο Δήμαρχο, προβλέπει το αρ. 21 του Νομοσχεδίου περί Πολιτικής Προστασίας που ψηφίζεται στη Βουλή.
Εξαίρεση αφήνει ο νομοθέτης μόνο για τους Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων, όπου θα μπορεί να συστήνεται Αυτοτελές Γραφείο Πολιτικής Προστασίας.
Με π.δ. που θα εκδοθεί μέσα σε 6 μήνες, θα καθοριστούν οι οργανικές θέσεις, οι ειδικότητες, τα περιγράμματα θέσεων με βάση τον εκάστοτε Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας (Ο.Ε.Υ.), η διαδικασία πρόσληψης και τα κριτήρια στελέχωσής τους.
Η Έκθεση του ΓΛΚ εντοπίζει ότι με τη ρύθμιση προκαλείται ενδεχόμενη δαπάνη των προϋπολογισμών των Δήμων, από τη σύσταση των Τμημάτων και την ως εκ τούτου κάλυψη των εξόδων λειτουργίας τους, το ύψος της οποίας θα προσδιοριστεί κατά την έκδοση του π.δ.
Το άρθρο 21 του Ν/Σ λοιπόν ορίζει ότι το Αυτοτελές Τμήμα έχει τις ακόλουθες ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ:
Ι] Συντονίζει κατά χωρική αρμοδιότητα το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, σύμφωνα με τις μεθόδους οργάνωσης, τα όργανα και την κατανομή αρμοδιοτήτων που προβλέπονται στις διατάξεις του παρόντος.
ΙΙ] Παρέχει την αναγκαία συνδρομή στη δράση των Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π.. (= “Τοπικά Επιχειρησιακά Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας”: βάσει της παρ.1 του αρ.15,σε κάθε Δήμο συστήνονται Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π., τα οποία συμβάλλουν στην εκπλήρωση των σκοπών της επιχειρησιακής αποστολής των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας. Ενεργοποιούνται σε όλες τις φάσεις του κύκλου καταστροφής και συγκροτούνται με Απόφαση του Δημάρχου, αποτελούμενα από τα μέλη, που ορίζει το αρ.15, με τις αρμοδιότητες που τους δίνει το αρ.16)
ΙΙΙ] Προγραμματίζει και υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για ζητήματα πολιτικής προστασίας.
IV] Αναλαμβάνει κάθε αναγκαία πρωτοβουλία, ενέργεια και δράση για τη συνδρομή του Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π. και των λοιπών εμπλεκόμενων Φορέων σε επίπεδο αναγνώρισης, εκτίμησης και ανάλυσης της επικινδυνότητας εκδήλωσης καταστροφών.
V] Με αποκλειστική ευθύνη του οικείου Δημάρχου συντάσσεται, υποχρεωτικά εντός 18 μηνώναπό τη δημοσίευση του νόμου, “Τοπικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών” για φυσικές, τεχνολογικές καταστροφές και λοιπές απειλές εντός της χωρικής επικράτειας του Δήμου. Υποβάλλεται στην Εκτελεστική Επιτροπή του Δήμου, η οποία και το εισηγείται προς το Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο το εγκρίνει, μετά τη σύμφωνη γνώμη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
VI] Συμβάλλει στην υλοποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας σε θέματα πολιτικής προστασίας και συμμετέχει σε ασκήσεις, σε συνεργασία με την Περιφέρεια και άλλους όμορους Δήμους, με σκοπό την αξιολόγηση απόδοσης των ανωτέρω Σχεδίων.
VII] Τηρεί και κοινοποιεί σε μηνιαία βάση στον Περιφερειακό Συντονιστή επικαιροποιημένη κατάσταση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού, των μέσων και υλικών πολιτικής προστασίας, παρακολουθώντας το επίπεδο ετοιμότητάς τους, σύμφωνα με τις οδηγίες του. Στην κατάσταση αυτή συμπεριλαμβάνεται το ανθρώπινο δυναμικό, υλικά και μέσα που διατίθενται εκτός Δήμου για την παροχή υποστήριξης σε καταστάσεις επιπέδου έκτακτης ανάγκης «Επιπέδου 4» (Red Code).
VIII] Υποβάλλει, λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες οδηγίες του Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π., εισηγήσεις: (α) Στο Δήμο για την κατάρτιση του οικείου προϋπολογισμού πολιτικής προστασίας και την αξιοποίηση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων ενίσχυσης. (β) Στο Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π. για την κατάρτιση του Τοπικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας.
IX] Παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στο Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π..
X] Συνάπτει μνημόνια συνεργασίας παροχής υπηρεσιών, υλικών και μέσων με Ιδιωτικούς Φορείς.
Σύμφωνα με το αρ.19 του Ν/Σ, τα Αυτοτελή Τμήματα Πολιτικής Προστασίας (όπως και οι Αυτοτελείς Διευθύνσεις Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών) περιγράφονται ως “υποστηρικτικές Υπηρεσίες” του “Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων”, ο οποίος καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο διαχείρισης καταστροφών και συνιστά το σύνολο των συντρεχουσών επιχειρησιακών και διοικητικών δομών και λειτουργιών της Πολιτικής Προστασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΚΕΔΕ, συμμετέχοντας στην ακρόαση Φορέων που διεξήχθη στις 29.1.2020 ενώπιον των συναρμόδιων Επιτροπών της Βουλής, κατέθεσε Υπόμνημα, στο οποίο αναφέρεται ότι «η θέσπιση στους Δήμους Αυτοτελών Τμημάτων Πολιτικής Προστασίας υπαγόμενα απευθείας στο Δήμαρχο μας βρίσκει σύμφωνους αλλά υπάρχουν επιφυλάξεις αν μπορούν να στελεχωθούν με τις γνωστές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό σήμερα στους Δήμους και με την ενισχυόμενη από την κινητικότητα “διαρροή” υπαλλήλων από τους Δήμους σε άλλους Φορείς του Δημοσίου. Ειδική πρόβλεψη θα πρέπει να γίνει για το νησιωτικό χώρο και ειδικά για τα μικρά και απομακρυσμένα νησιά που δεν μπορούν να έχουν Αυτοτελή Γραφεία και προσωπικό Πολιτικής Προστασίας όταν οι Δήμοι των νησιών αυτών δεν διαθέτουν προσωπικό ούτε για τις στοιχειώδεις λειτουργίες τους».