Η παράταξη «Κοιτάμε Μπροστά», που αποτελεί και την αξιωματική αντιπολίτευση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κ. Μακεδονίας, δηλώνει πως θεωρεί απαράδεκτη τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Δυτικού Τομέα και θα την καταψηφίσει όποτε έρθει αυτή για συζήτηση στα περιφερειακά όργανα.
Πιο αναλυτικά οι απόψεις της παράταξης έχουν ως εξής:
Από τις 11 Νοεμβρίου και ενώ στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην υπόλοιπη Ελλάδα είχαν επιβληθεί αυστηρά περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τέθηκε σε διαβούλευση (που θα διαρκέσει έως τις 29 Δεκεμβρίου) από το Υπ. Περιβάλλοντος, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ενός εξαιρετικά αμφιλεγόμενου έργου περιβαλλοντικής υποδομής στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας (ΠΚΜ).
Πρόκειται για τη Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) Δυτικού Τομέα ΠΚΜ, η πρόσφατη χωροθέτηση της οποίας, στην περιοχή Ασσήρου – Μαυροράχης από την Δ/νση Περιβάλλοντος, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της ΠΚΜ, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων.
Η κίνηση αυτή εξόργισε ακόμη περισσότερο τους τοπικούς φορείς, καθώς τους δείχνει ότι η προοπτική που δίνει η κυβέρνηση και η Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση για την περιοχή τους είναι αυτή του «σκουπιδότοπου» της Κ. Μακεδονίας και μάλιστα με κουτοπόνηρες μεθοδεύσεις υπέρβασης των περιβαλλοντικών περιορισμών και της τοπικής κοινής γνώμης.
Εμείς θεωρούμε ότι πρώτη προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει ο σχεδιασμός μιας διαφορετικής αναπτυξιακής προοπτικής για ολόκληρη την πρώην Επαρχία Λαγκαδά, με άξονα την περιβαλλοντική προστασία του διεθνούς αξίας υγροτόπου των λιμνών Κορώνεια και Βόλβη. Αυτό σημαίνει τη διαμόρφωση προσαρμοσμένων περιβαλλοντικά πολιτικών για τη γεωργία, τη μεταποίηση, τον τουρισμό, την αναψυχή, την εστίαση, αλλά και την διαχείριση των αποβλήτων που παράγονται τοπικά.
Αντί να συζητάμε για αυτές τις σημαντικές προτεραιότητες, είμαστε αναγκασμένοι να τοποθετηθούμε για μια τερατωδών διαστάσεων ΜΕΑ στην οποία θα μεταφέρονται οδικώς απορρίμματα από τη μισή σχεδόν έκταση της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, αλλά και για μια ΜΠΕ που προσπαθεί να παρουσιάσει μια διαστρεβλωμένη πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας μη επικαιροποιημένα στοιχεία.
Οι προσφυγές
Αυτή τη φορά βέβαια, έχουν ήδη κατατεθεί στο ΣτΕ δύο προσφυγές ενάντια στη χωροθέτηση της ΜΕΑ, μία από τρεις τοπικούς συλλόγους (Φίλοι της Γης, κυνηγετικός και πολιτιστικός-λαογραφικός) και μια από τον Δήμο Λαγκαδά. Οι προσφεύγοντες τονίζουν ότι η περιοχή της Ασσήρου και του Λαγκαδά θα επιβαρυνθεί περιβαλλοντικά ακόμη περισσότερο, ενώ επισημαίνουν και το εξόφθαλμο γεγονός της χωροθέτησης εντός του διεθνούς σημασίας υγροτόπου των λιμνών Κορώνεια και Βόλβη.
Όπως τονίζαμε σε ανακοίνωσή μας και τον περασμένο Μάϊο, ο Φορέας Διαχείρισης Κορώνειας – Βόλβης – Χαλκιδικής είχε γνωμοδοτήσει ήδη από τις αρχές του έτους αρνητικά για μια τέτοια χωροθέτηση, υπενθυμίζοντας ότι η έκταση βρίσκεται εντός ευαίσθητης οικολογικής περιοχής, η οποία προστατεύεται από διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις.
Και επικαλούνταν τη σχετική Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη που έχει εκπονηθεί και η οποία προβλέπει ότι «για την υλοποίηση κάθε έργου μεγάλης κλίμακας που οι επιπτώσεις του πιθανά να απειλήσουν τα κατάντη ευαίσθητα οικοσυστήματα, είτε λόγω κακής λειτουργίας του, είτε λόγω επίδρασης αστάθμητων παραγόντων ή ατυχήματος, απαιτείται, κατά τη φάση της περιβαλλοντικής αδειοδότησής του η εξέταση όλων των προσφερόμενων εκτός της παρούσης περιοχής Γ’ (λεκάνη Μυγδονίας) εναλλακτικών λύσεων».
Τα προβλήματα της ΜΠΕ, ωστόσο, δεν περιορίζονται στην καταφανώς λανθασμένη χωροθέτηση, που παραβιάζει την εθνική και ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία, ούτε και στη λανθασμένη κατάταξη του έργου από τον Γενικό Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής σε μικρότερη κατηγορία περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ασάφεια που χαρακτηρίζει τη ΜΠΕ σχετικά με τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων.
Στη σελίδα 2-6 αναφέρεται:
«Τα παραγόμενα υγρά απόβλητα από την παραγωγική διαδικασία της μονάδας (κλειστές παραγωγικές μονάδες) θα ανακυκλοφορούν, κατά το δυνατό, για την κάλυψη των αναγκών των ιδίων διεργασιών, ενώ το υπόλοιπο να οδηγείται για επεξεργασία στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων», χωρίς να διευκρινίζεται τι είδους επεξεργασία θα γίνεται και χωρίς να περιγράφονται με ακρίβεια οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή οι διαστάσεις τους εντός του οικοπέδου, ενώ δεν αναφέρεται κάτι σχετικό με διάθεση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων σε παρακείμενους αποδέκτες (χειμάρρους).
Ωστόσο, οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ επισημαίνουν ότι όπως τα διαφεύγοντα λύματα και διασταλάζοντα του ΧΥΤΑ της Μαυροράχης πέφτουν στον χείμαρρο Μπογδάνα, έτσι και η περίσσεια των υγρών αποβλήτων της ΜΕΑ θα διοχετεύεται μέσω του υδρολογικού άξονα της Ασσήρου, στο ρέμα Καβαλαρίου. Ένα ρέμα που περνά κάτω από την κεντρική πλατεία της Ασσήρου και καταλήγει στη λίμνη Κορώνεια και το οποίο παρουσίασε σημαντικά προβλήματα κατά τα πρόσφατα πλημμυρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή Λαγκαδά.
Υπενθυμίζουμε ότι στο νέο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Κ. Μακεδονίας, για το Εθνικό Πάρκο Κορώνειας – Βόλβης προβλέπεται η «υποστήριξη των μέτρων διαχείρισης των υδάτων που στοχεύουν στην αύξηση της ποιότητας και της ποσότητας του νερού των λιμνών».
Ειδικότερα για τις υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων προβλέπεται ότι «θα απαιτηθεί η επέκταση δικτύων χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων ρευμάτων και βιοαποβλήτων, η χωροθέτηση μιας σειράς νέων υποδομών όπως ΣΜΑ, ΜΕΑ και ‘πράσινα σημεία’ και η επανεξέταση της σκοπιμότητας σε σχέση με τον αριθμό και τη δυναμικότητα μη υλοποιημένων ΜΕΑ/ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ». Συνεπώς, προτείνεται με σαφήνεια η επανεξέταση της σκοπιμότητας και της συγκεκριμένης ΜΕΑ.
Είναι σημαντικό επίσης να επισημάνουμε ότι όλες οι ποσότητες επεξεργασίας που αναγράφονται στην ΜΠΕ έχουν υπολογιστεί σύμφωνα με το προηγούμενο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) και με στόχους που δεν ισχύουν πλέον, καθώς συντάχθηκε τον Ιούνιο του 2020, ενώ το νέο ΕΣΔΑ συντάχθηκε τον Αύγουστο το 2020. Για παράδειγμα, το ποσοστό των απορριμμάτων (υπόλειμμα) που πρέπει να καταλήγει σε ΧΥΤΑ δεν πρέπει να ξεπερνά πλέον το 10% και όχι το 30% που αναγράφεται στη ΜΠΕ (σελ. 3-1).
Επιπρόσθετα, η πρόβλεψη ότι «η μονάδα θα έχει δυνατότητα ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών κατ’ ελάχιστον 28% κ.β. επί των ανακυκλώσιμων ΑΣΑ που θα εισέρχονται σε αυτήν» (σελ. 3-1), θεωρείται πολύ φιλόδοξη. Σε πρόσφατη απάντηση της Κομισιόν για αντίστοιχο έργο ΜΕΑ στην Πελοπόννησο, περιλαμβανόταν η αιχμηρή παρατήρηση ότι ακόμα και το 15% είναι πολύ φιλόδοξο!
Τέλος, φαίνεται ότι οι ποσότητες των παραγόμενων απορριμμάτων που θα καταλήγουν στη ΜΕΑ είναι υπερεκτιμημένες, γεγονός που αναμένεται να έχει σοβαρή επιβάρυνση στον υπολογισμό των δημοτικών τελών που θα πρέπει να καταβάλλονται από κάθε δήμο για τη μεταφορά απορριμμάτων στη ΜΕΑ.
Μία τεράστια ανεξέλεγκτη Μονάδα
Γενικότερα, ο σχεδιασμός της ΜΕΑ έχει καταλήξει να προτείνει μια τεράστια μονάδα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους στόχους του νέου ΕΣΔΑ για αύξηση της ανακύκλωσης σε 5 χρόνια στο 50% και για εφαρμογή πολιτικών μείωσης των απορριμμάτων. Έχοντας υπόψη τις παρατηρήσεις της Κομισιόν για τη ΜΕΑ Πελοποννήσου και τις οδηγίες 850/2018 και 851/2018, η υπερδιαστασιολόγηση και η μη τήρηση των αιρεσιμοτήτων, θα συναντήσει την αντίδραση των οργάνων της ΕΕ και υπάρχει το ενδεχόμενο να μην επιτραπεί η όποια χρηματοδότηση, ακόμα και αν πρόκειται για εθνικούς πόρους.
Για να συνοψίσουμε, επιδιώκεται χρηματοδότηση για την κατασκευή μιας πανάκριβης υπερδιαστασιολογημένης ΜΕΑ, ανταγωνιστικής της ανακύκλωσης και της Διαλογής στην Πηγή, η οποία, για να είναι βιώσιμη, θα χρειάζεται συγκεκριμένη εγγυημένη ποσότητα σκουπιδιών και έχει χωροθετηθεί εντός μιας περιοχής διεθνούς οικολογικής αξίας. Διαμορφώνεται ένα σύστημα που προμηνύει τη συνεχή αύξηση των δημοτικών τελών για να καλύπτει τις ανάγκες λειτουργίας μιας εγκατάστασης που θα οδηγεί το μεγαλύτερο ποσοστό των σύμμεικτων ξανά στον γειτονικό ΧΥΤΑ Μαυροράχης και θα επεξεργάζεται ένα άλλο μεγάλο ποσοστό ώστε να αποτελέσει «απορριμματογενές καύσιμο».
Μεθοδεύεται με αυτόν τον τρόπο η κατάσταση, ώστε να οδηγηθούν περισσότερα απορρίμματα σε εγκαταστάσεις καύσης, ενώ ακυρώνεται στην πράξη κάθε έννοια βιώσιμης αποκεντρωμένης εναλλακτικής διαχείρισης και αξιοποίησης των στερεών αποβλήτων, ως προϊόντα χρήσιμα στην παραγωγική διαδικασία.
Οι κινήσεις αυτές μοιάζουν προσχηματικές, ώστε να ξεπεραστούν τα «γραφειοκρατικά εμπόδια» που προβλέπονται για την προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς να γίνεται επικαιροποίηση των στοιχείων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι Κοινοτικές Οδηγίες του 2018 και οι απαιτήσεις της Κυκλικής Οικονομίας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αντιδράσεις των κατοίκων και του Φορέα Διαχείρισης, με απώτατο στόχο να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατόν οι «μπίζνες» των μεγάλων επιχειρήσεων και να ιδιοποιηθούν τον κοινωνικό πλούτο που υπάρχει στα σκουπίδια και ανήκει στους πολίτες.
Να απορριφθεί
Συνεπώς, καταλήγουμε στο ότι η συγκεκριμένη ΜΠΕ πρέπει να απορριφθεί και να εγκαταλειφθεί η προοπτική κατασκευής μιας τεράστιας ΜΕΑ Δυτικού Τομέα οπουδήποτε στην επικράτεια της Κ. Μακεδονίας. Αντίθετα, θα πρέπει να μελετηθεί η κατασκευή μικρότερων ΜΕΑ, προσανατολισμένων στην υποστήριξη της ανακύκλωσης και όχι της καύσης και στο μεταξύ να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα έργα όπως τα «Πράσινα Σημεία» και οι Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων.
Επίσης, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων και στην υποστήριξη Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα, όπως και στην εφαρμογή προγραμμάτων ενθάρρυνσης της μείωσης της παραγωγής απορριμμάτων, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, με διαλογή στην πηγή σε 4 τουλάχιστον ρεύματα. Προβληματικά ρεύματα ανακύκλωσης, όπως το χαρτί και τα πλαστικά θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερων πολιτικών επιδότησης ή άλλων ενισχύσεων.