Οι πρώτες ενέργειες των ελληνικών επιχειρήσεων για την προφύλαξη των εργαζομένων τους. Ποιες είναι οι συστάσεις των εργοδοτικών ενώσεων και οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης; Δικαιούται μια εταιρεία να θέσει σε κατ’ οίκον αποκλεισμό εργαζομένους «χρεώνοντάς» τους ημέρες κανονικής άδειας; Η περίπτωση του ΟΤΕ.
ποστολή αναλυτικών οδηγιών προς το προσωπικό, ενημέρωση για τα συμπτώματα, τους τρόπους μετάδοσης και τα μέτρα προφύλαξης, υπενθύμιση των βασικών κανόνων προσωπικής υγιεινής, προμήθεια αντιβακτηριδιακών υλικών όπως υγρά μαντιλάκια και αντισηπτικά τζελ χεριών, σχολαστικός αερισμός, καθαρισμός και απολύμανση κοινόχρηστων χώρων και επιφανειών. Αυτές είναι ορισμένες από τις πρώτες αυτονόητες ενέργειες στις οποίες προέβησαν σχεδόν αντανακλαστικά αρκετές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, ειδικά μετά την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων του νέου κορονοϊού στην Ελλάδα.
Υπό το πρίσμα της πρωτοφανούς κατάστασης εγρήγορσης που διαμορφώνει η εμφάνιση του COVID-19, με τις αρνητικές προεκτάσεις που ενέχει για την εγχώρια οικονομία και την επιχειρηματική δραστηριότητα σε περίπτωση ευρύτερης εξάπλωσής του, αυξάνονται και οι εταιρείες (συνήθως πολυεθνικές ή/και με αρκετούς εργαζόμενους) που έχουν λάβει ήδη (πριν τις χθεσινές κυβερνητικές προτάσεις και πρωτοβουλίες) και μία σειρά πρόσθετων προληπτικών μέτρων. Ορισμένα από αυτά είναι:
- Εργασία από το σπίτι όταν το αντικείμενο της εργασίας και οι υποδομές της εταιρείας το επιτρέπουν, ή εκ περιτροπής με το γραφείο, για να μην υπάρχει συγχρωτισμός
- Αποφυγή πολυπληθών εταιρικών συσκέψεων δια ζώσης
- Ακύρωση επαγγελματικών ταξιδιών στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό
Προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή την άμεση και οργανωμένη υιοθέτηση προληπτικών μέτρων από μεριάς όλων των επιχειρήσεων, με σκοπό «τον περιορισμό της διασποράς του ιού στους χώρους εργασίας και την προστασία της υγείας των εργαζομένων», αλλά και την προστασία των ίδιων των θέσεων εργασίας, προτρέπουν εξάλλου με κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν την Παρασκευή 6 Μαρτίου και οι τέσσερις βασικές εργοδοτικές ενώσεις: ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου & Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).
ΣΕΒ@SEV_FedΑνακοίνωση ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ για τον κορωνοϊό Covid – 19. Στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων. Διαβάστε την ανακοίνωση εδώ: https://bit.ly/2VMSkFX
Όπως διευκρινίζουν «τα προληπτικά μέτρα, πρέπει να στοχεύουν –εκτός από την προστασία– και στη διευκόλυνση των εργαζομένων και στην ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων στον μέγιστο δυνατό βαθμό, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου έχει αποφασιστεί από την κυβέρνηση η λήψη εκτάκτων προληπτικών μέτρων».
Στο πλαίσιο αυτό, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ και ΣΕΤΕ προτρέπουν «τις επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στις περιοχές αυτές να εφαρμόσουν, όπου είναι εφικτό, πρακτικές ευελιξίας ως προς τον χρόνο και τον τόπο εργασίας, αλλά και για τη διευκόλυνση αδειών εφόσον υπάρχουν έκτακτες οικογενειακές υποχρεώσεις από τυχόν κλείσιμο παιδικών σταθμών, σχολείων, κλπ.».
Παράλληλα η ΕΣΕΕ με ανακοίνωσή της στις 6 ΜαρτίουΗ ΕΣΕΕ υιοθετεί τις θέσεις της SME United για τον COVID – 19 και προτείνει μέτρα για τις επιχειρήσεις υιοθετεί τις προτάσεις της SMEunited, του θεσμοθετημένου κοινωνικού εταίρου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την αντιμετώπιση των κινδύνων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από την επιδημία του Covid-19. Στις προτάσεις της ΕΣΕΕ περιλαμβάνεται και η κάλυψη από τον ΟΑΕΔ των μακροχρόνιων απουσιών των εργαζομένων λόγω της επιδημίας.
Επίσης χθες Δευτέρα 9 Μαρτίου ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας εξήγγειλεΣταϊκούρας: Αναστολή καταβολής ΦΠΑ, οφειλών σε εφορίες και εισφορών για 4 μήνες | Capital.gr δέσμη μέτρων στήριξης για τις εταιρείες που παραμένουν κλειστές για πάνω από 10 ημέρες λόγω των αναγκαστικών μέτρων που λαμβάνει η κυβέρνηση κατά του κορονοϊού (αναστολή της καταβολής ΦΠΑ, βεβαιωμένων οφειλών σε εφορίες και εισφορών για 4 μήνες). Κατά την ίδια ενημέρωση, ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης αναφέρθηκε από την πλευρά του στη δυνατότητα συνεννόησης μεταξύ των εργοδοτών και εργαζομένων για πιο ευέλικτο ωράριο εργασίας ή για εργασία εξ αποστάσεως. Είπε επίσης ότι πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη όταν ο εργαζόμενος θα πρέπει να απουσιάζει από την εργασία του, είτε λόγω ασθενείας είτε λόγω κλειστού σχολείου του παιδιού του. Ως προς τον τρόπο που θα καλυφθούν οι απώλειες αποδοχών για επιχειρήσεις οι οποίες αναστέλλουν τη λειτουργία τους με κρατική εντολή, ανάφερε πως το θέμα αυτό θα έχει λυθεί έως το τέλος Μαρτίου.
Όπως διευκρινίζει στο inside story ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Εργασίας, «αυτή τη στιγμή μιλάμε για διευκολύνσεις στην προσέλευση και την αποχώρηση των υπαλλήλων και την παροχή της εργασίας και δεύτερον τη δυνατότητα που δίνεται στις επιχειρήσεις εκεί που υπάρχει έδαφος να μπορεί η παροχή της εργασίας να εκτελείται από απόσταση». Ως προς το μισθολογικό κόστος, η ίδια πηγή αναφέρει ότι «εάν επιταχθούν οι επιχειρήσεις να κλείσουν τότε θα μιλάμε για συγκεκριμένα μέτρα σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις ανά ΚΑΔ (κωδικό αριθμό δραστηριότητας) και ανά περιοχή για να μπορέσουν να υποστηριχθούν. Αυτή τη στιγμή μιλάμε για ελάχιστες επιχειρήσεις σε πολύ συγκεκριμένες περιοχές».
Αναφορικά με τις επίσημες συστάσεις του αρμόδιου φορέα του υπουργείου Υγείας, όπως ανέφερε στο inside story εργαζόμενος στο επιχειρησιακό κέντρο του ΕΟΔΥ την Τετάρτη 4 Μαρτίου (όταν ακόμη τα διαγνωσμένα κρούσματα πανελλαδικά ήταν οκτώ): «Όταν έχουμε ερωτήματα από επιχειρήσεις ή ιατρούς εργασίας, τους παραπέμπουμε στο site του ΕΟΔΥΝέος κορωνοϊός Covid-19 – Οδηγίες | ΕΟΔΥ στο οποίο έχουμε αναρτήσει σαφείς οδηγίες για όλες τις περιπτώσεις. Τους συνιστούμε την πιστή και ενδελεχή τήρηση των ατομικών κανόνων υγιεινής. Επίσης, τους συνιστούμε να υπάρχει ψυχραιμία διότι αυτή τη στιγμή ο κορονοϊός δεν είναι ένα πρόβλημα εθνικής δημόσιας υγείας σε επίπεδο εσωτερικής διασποράς».
Την ίδια στιγμή όμως εν μέσω γενικευμένης ανησυχίας δεν λείπουν και οι αυθαιρεσίες ή υπερβολές από μεριάς εργοδοτών, όπως στην περίπτωση του ΟΤΕ, που στις 27 Φεβρουαρίου σε οδηγίες που απεστάλησαν στο προσωπικό μέσω e-mail από το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού, μεταξύ άλλων προληπτικών μέτρων σχετικά με τα επαγγελματικά ταξίδια σε εσωτερικό και εξωτερικό αναφέρεται και το εξής:
«Συστήνεται να αποφεύγονται τα ταξίδια στο εξωτερικό για προσωπικούς λόγους. Αν παρόλα αυτά κάποιος ταξιδέψει στο εξωτερικό, θα πρέπει να ενημερώσει τον Διευθυντή του και τη γραμμή 13166 (Ιατρός Εργασίας) και να μην προσέλθει στην εργασία του, λαμβάνοντας 7 ημέρες κανονικής άδειας».
Όπως αναφέρει στο inside story ο νομικός σύμβουλος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων ΟΤΕ (ΟΜΕ – ΟΤΕ) και εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, «είναι παράνομος ο όποιος συμψηφισμός ημερών κανονικής αδείας με την παραμονή στο σπίτι λόγω καραντίνας ή λόγω συμβουλής του εργοδότη στον εργαζόμενο να παραμείνει σπίτι. Η άδεια αναψυχής χορηγείται για την αναψυχή του εργαζόμενου και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση ακόμη και με την εξαναγκαστική συναίνεσή του να συμψηφίζεται με υποχρεωτική παραμονή του στο σπίτι επειδή το επιθυμεί ο εργοδότης. Τα μέτρα πρόνοιας ανήκουν κατεξοχήν σε υποχρέωση του εργοδότη όπου όταν τα εφαρμόζει δεν μπορεί να αποστερεί στον εργαζόμενο από τον μισθό του ή να του αφαιρέσει άλλα δικαιώματα όπως είναι αυτό της άδειας αναψυχής».
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οδηγίες του αρμόδιου δημόσιου φορέα προς όσους ταξιδέψουν στο εξωτερικό διαφέρουν και εστιάζουν σε όσους βρεθούν σε περιοχές με τοπική μετάδοση του κορονοϊού. Ο ΕΟΔΥ στο site του μέχρι και τις 8 Μαρτίου ανέφερε ότι «ο κίνδυνος για τον ταξιδιώτη θεωρείται μέτριος» και στις 9 Μαρτίου ο κίνδυνος αναβαθμίστηκε σε «υψηλός» χωρίς ωστόσο να αλλάξουν οι συστάσεις προς τους ταξιδιώτες. Ειδικότερα:
«Συνιστάται να αποφύγετε το ταξίδι προς περιοχές με τοπική μετάδοση COVID-19, αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο. […] Μετά την επιστροφή από περιοχές με τοπική μετάδοση COVID-19 συνιστάται: Να παρακολουθήσετε την υγείας σας για 14 ημέρες. Αν εμφανίσετε συμπτώματα (πυρετό ή άλλα συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως δυσκολία στην αναπνοή, βήχα) 14 ημέρες μετά την επιστροφή σας, να παραμείνετε στο σπίτι και να αναζητήσετε άμεσα ιατρική φροντίδα αναφέροντας το πρόσφατο ταξίδι σας ή να γίνει επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ».
Η οδηγία του ΟΤΕ διαφοροποιείται και από τις αυστηρές συστάσεις που απέστειλε η μητρική εταιρεία του, η Deutsche Telekom, στο προσωπικό της και στις οποίες δεν γίνεται κάποια αναφορά σε λήψη κανονικής άδειας. Συγκεκριμένα η DT αναφέρει:
«Τα επαγγελματικά ταξίδια σε χώρες υψηλού κινδύνου όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα, η Ιταλία ή άλλες χώρες που αναφέρονται στην επικαιροποιημένη λίστα δεν θα εγκρίνονται πλέον. Οι υπάλληλοι που επιστρέφουν από χώρες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να μην προσέλθουν στην εργασία τους για 14 ημέρες από την επιστροφή τους. Παρακαλώ επικοινωνήστε με τον προϊστάμενό σας επί του θέματος. […] Ζητάμε επειγόντως να αποφύγετε επίσης τα προσωπικά ταξίδια σε χώρες υψηλού κινδύνου».
Επίσης σε οδηγίες που απεστάλησαν στους εργαζομένους άλλης θυγατρικής της Deutsche Telekom διευκρινίζεται ότι «οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν από (επαγγελματική ή προσωπικό) ταξίδι σε χώρα υψηλού κινδύνου πρέπει να εργαστούν από το σπίτι για τουλάχιστον 14 ημέρες μετά την επιστροφή τους».
Η εσωτερική ανακοίνωση του ΟΤΕ προς το προσωπικό για τη λήψη επτά ημερών κανονικής άδειας μετά την επιστροφή από προσωπικό ταξίδι στο εξωτερικό συζητήθηκε σε συνάντηση που είχαν στις 4 Μαρτίου συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι των εργαζομένων με στελέχη της διοίκησης, με θέμα την πρόληψη των επιπτώσεων του κορονοϊού. Όπως αναφέρει σχετικά η ΟΜΕ – ΟΤΕ σε ανακοίνωσή τηςΕνημερωτικό Δελτίο 05/03/2020 | ΟΜΕ – ΟΤΕ «μας ενημέρωσαν ότι το μέτρο αυτό κρίθηκε ως αναγκαίο μέτρο πίεσης για την αποφυγή εξάπλωσης των κρουσμάτων και σε άλλους συναδέλφους. Σε κάθε περίπτωση πάντως, μας διαβεβαίωσαν ότι η κατηγορία αυτή των συναδέλφων που θα ταξιδέψουν στο εξωτερικό, θα εξεταστεί μεμονωμένα».
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της ΟΜΕ – ΟΤΕ Δημήτρης Φούκας μιλώντας στο inside story την περασμένη Παρασκευή 6 Μαρτίου, η διοίκηση τούς διαβεβαίωσε προφορικά ότι θα χορηγείται ειδική άδεια μετ’ αποδοχών σε όσους εργαζομένους κριθεί από την εταιρεία ότι πρέπει να μείνουν σπίτι μετά την επιστροφή τους από το εξωτερικό. Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Φούκας είπε ωστόσο ότι δεν έχει εκδοθεί κάποια νέα γραπτή ανακοίνωση χωρίς τη διατύπωση περί χρήσης κανονικής άδειας, ούτε έχει ανακληθεί η επίμαχη οδηγία. «Οι εργαζόμενοι είναι κοντά στα σωματεία και οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια (σ.σ. πίεση από προϊσταμένους για λήψη κανονικής άδειας) θα καταγγέλλεται άμεσα», αναφέρει ο ίδιος.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε το inside story με τον ΟΤΕ ζητώντας διευκρινίσεις επί του θέματος και ειδικότερα σχετικά με τη διατύπωση περί κανονικής άδειας, η εταιρεία απάντησε:
Δεδομένου ότι η παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από τον ΟΤΕ είναι πολύ κρίσιμη για την κοινωνία και τη χώρα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι έχουμε 15.000 εργαζόμενους και οφείλουμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, η εταιρεία προχώρησε στη λήψη έκτακτων μέτρων και στην έκδοση αυστηρών οδηγιών προς όλο το προσωπικό του ομίλου. Αυτά τα μέτρα τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις είναι και πλέον αυτών που η Πολιτεία επιβάλλει είναι απαραίτητα λόγω της κρισιμότητας των υποδομών που χειρίζεται ο ΟΤΕ αλλά και της σοβαρότητας της κατάστασης.
Πράγματι οι τηλεπικοινωνίες και η παροχή διαδικτύου συγκαταλέγονται στις κρίσιμες υποδομές μιας χώρας και είναι εύλογο και θεμιτό να λαμβάνονται αυξημένα και πρόσθετα προληπτικά μέτρα για την προστασία των εργαζομένων σε αυτές και την εύρυθμη λειτουργία τους. Ωστόσο η «απειλή» ότι όσοι εργαζόμενοι πάνε προσωπικό ταξίδι στο εξωτερικό θα «χρεωθούν» επτά ημέρες κανονικής άδειας, εκτός από παράνομη –όπως λένε οι εργατολόγοι– μπορεί εν τέλει να κάνει μεγαλύτερη ζημιά και να έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό.
Σχολιάζοντας την οδηγία του ΟΤΕ με ημερομηνία 27 Φεβρουαρίου περί λήψης επτά ημερών κανονικής άδειας για τους εργαζόμενους που θα επιστρέψουν από ταξίδι στο εξωτερικό, ο εργατολόγος Γιώργος Λουκέρης αναφέρει στο inside story τα εξής:
«Ο εργοδότης προτρέπεται από την ένωσή του (ΣΕΒ) στη διευκόλυνση των εργαζομένων και στην υιοθέτηση εθελοντικών προληπτικών μέτρων για την παρεμπόδιση της διασποράς του ιού. Είναι προφανές ότι ο εργοδότης έχει ανάγκη τη συνεργασία των εργαζομένων και τον εθελοντικό αυτοπεριορισμό τους προκειμένου να επιτύχει την επιχειρησιακή του συνέχεια. Αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα πετύχει το σκοπό αυτό με τιμωρητικά μέτρα, το αντίθετο.
Αφενός οποιοδήποτε ταξίδι με αεροπλάνο ή λεωφορείο στο εσωτερικό μπορεί να οδηγήσει στα αυτά αποτελέσματα με ένα ταξίδι στο εξωτερικό (επομένως η οδηγία είναι αλυσιτελής), αφετέρου κανένας εργαζόμενος δεν πρόκειται να αποκαλύψει ότι ταξίδεψε προκειμένου να διασώσει τις ημέρες κανονικής αδείας, τις οποίες παρανόμως η ΟΤΕ ΑΕ επιχειρεί να του αποστερήσει. Συνεπώς, πέραν από παράνομη, η οδηγία του ΟΤΕ είναι άνευ λογικής και εναντιώνεται πλήρως στην έννοια της συνεργασίας με το προσωπικό για τον εθελοντικό περιορισμό της διασποράς. Ορθότερο θα ήταν να επιδιώξει, με ηπιότερα και φιλικά προς τον εργαζόμενο μέτρα, να προάγει τον αυτοπεριορισμό και την κοινωνική αποστασιοποίηση χωρίς κυρώσεις και χωρίς δυσμενείς για τον εργαζόμενο συνέπειες».
Όπως διευκρινίζει ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Εργασίας, «αν οι επιχειρήσεις κάνουν μόνες τους εκουσίως κινήσεις, δηλαδή κλείσουν ένα τμήμα, ή απομακρύνουν τους εργαζόμενούς τους για ορισμένο χρονικό διάστημα, είτε γιατί υπάρχει κρούσμα είτε προληπτικά, τότε ο μισθωτός συνεχίζει κανονικά και πληρώνεται. Εκεί που υπάρχει διαφοροποίηση είναι μόνο εάν κατ’ επίταξη του κράτους κλείσουν συγκεκριμένες ή όλες οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Εκεί χρειάζεται η στήριξη της επιχείρησης και αντίστοιχα των εργαζομένων, γιατί σε αυτή την περίπτωση, που έρθει δηλαδή το κράτος με ανωτέρα βία και πει “κλείνω τις επιχειρήσεις”, δεν έχει υποχρέωση ο εργοδότης να πληρώσει μισθό και ασφαλιστικές εισφορές. Αν έρθει μόνος του ο εργοδότης και πει “κλείνω ένα τμήμα”, “κλείνω την επιχείρησή μου”, “θέλω να απομακρύνω κάποιους εργαζόμενούς μου”, “θέλω να κλείσω για τρεις ημέρες για να απολυμάνω”, τότε το μισθολογικό κόστος συνεχίζει και υφίσταται, οι αποδοχές πληρώνονται κανονικά και οι ασφαλιστικές εισφορές συνεχίζουν και βαρύνουν τον εργοδότη».
Ως προς τον συμψηφισμό με την κανονική άδεια, η ίδια πηγή αναφέρει ότι «δεν υπάρχει η έννοια της χρέωσης της κανονικής άδειας, διότι η κανονική άδεια δεν έχει μπει πουθενά στο τραπέζι. Ούτε το υπουργείο Εργασίας έχει δώσει τέτοια κατεύθυνση, ούτε για τους δημόσιους υπαλλήλους υπάρχει τέτοια κατεύθυνση από το υπουργείο Εσωτερικών».
